Vay tín chấp không trả nợ có bị đi tù không?

Vay tín chấp là một khoản vay không có tài sản đảm bảo. Ngân hàng dựa vào uy tín, khả năng tài chính của người đi vay để xét cấp tín dụng. Do khoản vay chủ yếu dựa vào uy tín cá nhân của người đi vay nên thủ tục hồ sơ vay vốn rất đơn giản do không bao gồm hồ sơ về tài sản đảm bảo, cũng như công tác định giá, nhận tài sản thế chấp, giao dịch bảo đảm, xuất nhập kho và các thủ tục khác liên quan đến tài sản thế chấp. Các khoản vay tín chấp thường được thẩm định kỹ hơn các khoản vay có tài sản thế chấp. Các khoản vay tín chấp thường được cho vay với điều kiện nào đó, chí ít thì cũng là mức lãi suất khá cao, hoặc khách hàng cần phải mua bảo hiểm cho người vay, hoặc yêu cầu chuyển lương về thanh toán qua tài khoản mở tại ngân hàng cấp vốn, .. Mặc dù được thẩm định kỹ càng hơn nhưng rủi ro các khoản vay tín chấp vẫn rất nhiều, các khoản vay không thu hồi được vốn vẫn phát sinh thường xuyên.

Vay tín chấp không trả nợ có bị đi tù hay không?

Các khoản vay tín chấp nếu không trả được nợ thì khách hàng có bi truy tố trách nhiệm hình sự hay không, có bị đi tù không? Bạn Tuấn đang sinh sống tại Quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội có đưa ra câu hỏi : tôi đang vay tín chấp trả góp để mua điện thoại tại Công ty FE Credit đã đươc 06 tháng. Nay do công việc tại công ty nơi làm việc không thuận lợi, hiện tại tôi thất nghiệp ở nhà không có nguồn thu nhập, vì vậy tôi không thể trả nợ cho công ty FE Credit được nữa trong khi hoàn cảnh tài chính hiện rất khó khăn. Vậy trường hợp nếu tôi tiếp tục không trả tiền thì tôi có bị công ty FE Credit kiện ra tòa án và liệu tôi có bị truy cứu trách nhiệm hình sự và bị đi tù hay không?

Đây là thắc mắc không chỉ của mỗi một mình bạn Tuấn mà còn của rất nhiều người, trong đó có những trường hợp vì điều kiện hoàn cảnh kinh tế không cho phép mà khách hàng không thể trả tiền cho đơn vị cấp tín dụng. Đây là các trường hợp vì lí do khách quan do điều kiện tài chính không cho phép mà không trả được tiền cho ngân hàng, chứ không phải khách hàng không có thiện chí để trả nợ. Cũng còn rất nhiều trường hợp khách hàng cố tình chây ỳ không trả mặc dù vẫn còn có khả năng tài chính, thậm chí trốn tránh nghĩa vụ tài chính không trả tiền cho ngân hàng ngay sau khi vay được vốn.

Trách nhiệm pháp lý khi khách hàng không trả nợ vay tín chấp 

Trong bộ luật dân sự năm 2005 tại điều 373 có nêu rõ “Việc cho vay có bảo đảm bằng tín chấp phải được lập thành văn bản có ghi rõ số tiền vay, mục đích vay, thời hạn vay, lãi suất, quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của người vay, ngân hàng, tổ chức tín dụng cho vay và tổ chức bảo đảm”. Hiện nay pháp luật chưa có quy định về việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với khách hàng vay vốn tín chấp, vì vậy nếu khách hàng vay tín chấp không trả được nợ cho ngân hàng thì mới chỉ bị truy cứu trách nhiệm dân sự. Hợp đồng vay vốn khi đó được coi là hợp đồng vay tài sản (tiền là một loại tài sản) có kỳ hạn và phải trả lãi theo quy định tại Bộ luật dân sự năm 2005, theo đó “Hợp đồng vay tài sản là sự thoả thuận giữa các bên, theo đó bên cho vay giao tài sản cho bên vay; khi đến hạn trả, bên vay phải hoàn trả cho bên cho vay tài sản cùng loại theo đúng số lượng, chất lượng và chỉ phải trả lãi nếu có thoả thuận hoặc pháp luật có quy định”.

Khi hợp đồng vay tài sản đến hạn hoàn trả thì khách hàng vay phải có nghĩa vụ hoàn trả lại tài sản vay cho ngân hàng theo quy định tại Bộ luật dân sự, đây chính là nghĩa vụ trả nợ của khách hàng vay, theo các nguyên tắc như sau:

• Khách hàng vay tài sản là tiền thì sẽ phải hoàn trả lại tài sản là tiền cho ngân hàng, nếu tài sản là vật không là tiền thì sẽ hoàn trả tài sản cùng loại theo đúng số lượng và chất lượng, nếu muốn hoàn trả theo hình thức khác thì cần có thỏa thuận rõ bằng văn bản.
• Trường hợp khách hàng vay tài sản không thể hoàn trả bằng tài sản thì có thể hoàn trả bằng tiền theo giá trị của tài sản theo quy chiếu tại điểm và thời điểm trả tài sản vay, với điều kiện phải được bên cho vay đồng ý.
• Địa điểm trả nợ là nơi cư trú hoặc địa điểm đặt trụ sở của bên cho vay hoặc tại địa điểm khác theo thỏa thuận thống nhất của hai bên.
• Trường hợp đến thời điểm trả nợ mà bên vay không trả nợ hoặc hoàn trả không đầy đủ thì bên vay sẽ phải trả lãi đối với khoản vay bị chậm trả theo lãi suất cơ bản được quy định bởi Ngân hàng nhà nước, công bố tương ứng với thời điểm chậm trả, được tính bắt đầu từ khi chậm trả nợ.

Ngân hàng có quyền yêu cầu cưỡng chế thi hành án để thu hồi nợ vay

Tại Bộ luật hình sự năm 1999, hay văn bản sửa đổi bổ sung 2009 quy định về tội danh lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.  Trường hợp khách hàng vay mượn tiền của ngân hàng, sau đó dùng thủ đoạn gian dối hoặc tìm cách bỏ trốn để trốn tránh nghĩa vụ trả nợ vay. Hoặc vay mượn tiền, tài sản của ngân hàng rồi dùng vào các mục đích bất hợp pháp dẫn tới không có khả năng hoàn trả lại, thì khách hàng vay sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo tội danh lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản căn cứ theo tại Bộ luật hình sự năm 1999, hay văn bản sửa đổi bổ sung 2009 quy định về tội danh lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.

Nếu khách hàng vay vốn không thuộc một trong các trường hợp như trên thì sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự và không bị đi tù, tuy nhiên sẽ bị truy cứu theo trách nhiệm dân sự. Ngân hàng cho vay có quyền khởi kiện khách hàng vay ra tòa án theo trình tự tố tụng dân sự, nhằm đề nghị Tòa án ra phán quyết buộc khách hàng vay phải hoàn trả đầy đủ số tiền vay và lãi phát sinh nếu có. Sau khi Tòa án có phán quyết, ngân hàng có quyền yêu cầu cơ quan thi hành án thực hiện các biện pháp cưỡng chế thi hành án như kê biên tài sản, niêm phong, phong tỏa tài sản, phát mãi tài sản khác, .. để thu hồi món vay.